Küresel İslam ekonomisinin ve hayırseverlik sektörünün hızla büyümesi ve zekat bağışçılarının ve kurumlarının zekâtlarının bir kısmını (yüzde 50’sinden fazlası İslam İşbirliği Teşkilatı üye ülkelerinden gelen) mültecilere ve kendi ülkelerinde yerinden edilmiş kişilere aktarma isteğinin artması nedeniyle UNHCR, 2017 ve 2018 yıllarında Ürdün ve Lübnan’da 6.888 aileye yardım ulaştırdığı proje ile zekât kabul etme çalışmalarının pilot uygulamasını yapmıştır. UNHCR, 2019 yılında en savunmasız yerinden edilmiş kişilere insani yardım sağlamak için zekâtın (ve sadakanın) gücünden yararlanan güvenilir, dini hükümlere uyumlu ve etkili bir mekanizma olan Mülteci Zekât Fonu’nu başlattı. UNHCR, 2017 yılından bu yana, Mülteci Zekât Fonu aracılığıyla alınan 185 milyon ABD dolarından fazla zekât ve sadaka ile beş milyondan fazla mülteciye ve yerinden edilmiş kişiye yardım ulaştırmıştır.
Yararlanıcılar zekâtınızı nasıl alıyorlar?
Bu yıl, Irak, Afganistan Lübnan ve Ürdün’deki milyonlarca mülteci ve kendi ülkesi içinde yerinden edilmiş kişi (IDP) bir başka sert kışla karşı karşıyadır. Bu kişiler aşırı yoksulluk sınırı altında yaşayan bireyler için doğrudan nakdi yardım şeklinde sağlanan UNHCR’nin kış desteğini beklemektedir. Ürdün’de mülteciler paralarını çekmek için ATM’lerde iris tarama teknolojisini kullanmaktadır. Lübnan’da mülteciler banka kartı kullanmaktadır. Irak’ta yerinden edilmiş kişiler mobil cüzdanları aracılığıyla nakit para almaktadır. Afganistan’da yerinden edilmiş kişiler direkt nakit para almaktadır.
Fonun nasıl yönetiliyor?
UNHCR’nin Mülteci Zekât Fonu, sıkı bir yönetişime ve denetime tabidir ve her adımda şeffaflığı sağlayarak yardım sağlanmasına yol açar.
Yönetim ve hesap verebilirlik: Zekât fonları Cenevre’de özel bir faizsiz banka hesabında tutulmaktadır.
İzlenebilirlik: Zekât fonları tamamen, ilgili hükümlere uygun bir şekilde, insani ihtiyaçları giderek artan belirli ülkelerdeki ayni veya nakdi yardım dağıtım faaliyetlerine ayrılmıştır.
Şeffaflık: UNHCR, yılda iki kez İslami Hayırseverlik raporu ve destekçilerinin fonların kullanılmasını istedikleri yerlere göre özelleştirilmiş olan raporlar yayımlamaktadır.
Fetvalar: Fon, Dünya İslam Birliği, İİT’nin Uluslararası İslam Fıkhı Akademisi (IIFA) ve El-Ezher İslami Araştırma Akademisi de dahil olmak üzere dünyanın önde gelen alim ve kurumlarından alınan 15 fetva tarafından onaylanmıştır.
Altyapı: fetvalar tarafından önerildiği şekilde uygun yararlanıcılara yüzde 100 zekât dağıtım politikası izler.
İzleme ve değerlendirme: Yıllık iç uygunluluk değerlendirmesi UNHCR’deki uzman bir İslami Hayırseverlik ekibi tarafından, yıllık dış uygunluk değerlendirmesi bulgularını raporlar sayfasında bir rapor olarak yayımlayan üçüncü bir taraf tarafından yürütülmektedir.
Kırılganlık Değerlendirme Çerçevesi: uygun yararlanıcıları belirlemek. Dağıtım sonrası izleme: yıllık olarak etkiyi ölçmek ve uygulamayı iyileştirmek.
İnovasyon: use of technology in distribution to incverimliliği artırmak ve dolandırıcılık ve mükerrerliği en aza indirmek için dağıtımda teknolojinin kullanılması.